موضوع: حجر و قیومت
فهرست عناوین
چکیده : 6
مقدمه : 6
انواع حجر: 6
1) حجر عام و حجر خاص: 6
2) حجر حمايتي و سوء ظني: 7
3) حجر قانوني و حجر قضايي: 7
4) حجر مبتني بر فقدان اراده و نقص اراده: 8
5) حجر در امور مالي و غيرمالي: 8
6) حجر مغيّي و حجري كه غايت معني ندارد: 8
* تصرفات معسر : 11
* معاملات معسر : 11
اولياء 11
ولايت حاكم شرع: 11
ولايت پدر: 12
* معاملات پدر در اموال فرزند صغير : 12
* پدر و مادر غير مسلمان : 12
* قيم شدن زن : 13
بلوغ 13
سن بلوغ پسران: 13
يكسان بودن تكاليف در بالغ: 14
علايم تعبدى و طبيعى بلوغ: 15
اسلام حجر 16
سیمای علمی حجر 17
سیمای معنوی، اجتماعی و نظامی 17
قیومیت : 20
صلابت توأم با مهربانی 21
حدیث ذیل مسؤلیت مرد را در برابر ملاطفت به زن به خوبی بیان می نماید : 22
خوش رفتاری باخانواده 23
توجه به قیومیت خدا و ترک گناه : 23
خانواده 28
مرد سالاری 30
شوهر مسؤل نه حاکم 30
مرد سالاری 32
اقتدار وصلابت : 32
حدیث ذیل مسؤلیت مرد را در برابر ملاطفت به زن به خوبی بیان می نماید : 33
خوش رفتاری باخانواده 34
قیومیت و رضاع 36
قیومیت حق است يا حكم ؟ 37
شرايط عهده دار امر قیومیت 39
نگهداري و سرپرستي از كودك پس از انحلال نكاح 42
ادله روايي قیومیت 44
نقد و بررسي رأي مشهور فقها 46
فصل اول_ اهليت و انواع آن از نظر قانون مدني 47
گفتار اول _ تعريف اهليت 47
1ـ تعريف لغوي و فقهي اهليت 47
2ـ تعريف حقوقي اهليت 48
گفتار دوم _ انواع اهليت در قانون مدني 49
3ـ اهليت دارا بودن حقوق 49
5ـ شرايط اهليت تمتع 49
6ـ اهليت قانوني يا اهليت اجراء 50
7ـ اهليت تملك‌ـ يك اصطلاح نامناسب 50
فصل دوم‌ـ عدم اهليت و انواع آن 51
گفتار اول_ آيا عدم اهليت تمتع امكان دارد؟ 51
گفتار دوم _ عدم اهليت كلي و نسبي 52
الف‌ـ عدم اهليت كلي 52
ب‌ـ عدم اهليت نسبي 52
گفتار سوم ـ آثار حقوقي عدم اهليت كلي و نسبي 52
گفتار چهارم _ بررسي برخي از مصاديق عدم اهليت 53
گفتار پنجم _ يك استثناء 55
فصل سوم ـ مباني حقوقي حجر و عدم اهليت 57
1ـ حمايت از شخص محجور 57
2ـ حمايت از اشخاص ثالث 57
3ـ حمايت از جامعه و رعايت نظم عمومي آن 58
4ـ عدم اهليت قانوني 59
5ـ عدم اهليت و يا ممنوعيت قضائي و اداري 59
فصل چهارم ـ ماهيت حقوقي مقررات مربوط به اهليت 60
گفتار اول _ آيا قوانين مربوط به اهليت از جمله قوانين آمره محسوب مي‌شوند؟ 60
گفتار دوم _ قوانين آمره و تحديد اراده 61
گفتار سوم _ نتيجه بحث 61
فصل پنجم‌ـ تعريف اهليت و شرايط آن در قانون مدني 62
كليات‌ـ شرايط اهليت در قانون مدني 62
گفتار اول‌ـ شرط اول اهليت ؛ بلوغ 62
الف‌ـ تعريف بلوغ 63
ب‌ـ تعريف صغير و انواع آن 63
1ـ تعريف صغير 63
2ـ انواع صغير 64
ج‌ـ تعريف تميز و آثار حقوقي آن 64
1ـ تعريف تميز 64
2ـ تشخيص عرفي تميز 65
3ـ آثار حقوقي تميز 65
4ـ يك اشكال 65
گفتار دوم ـ دامنه عدم اهليت صغير و آثار حقوقي آن 66
الف‌ـ مواردي كه صغير داراي اهليت شناخته مي‌شود 66
1ـ تملكات بلاعوض 66
تذكر: يك ايراد و پاسخ آن 67
2ـ1 دكترين و نظريه علماي حقوق 68
3ـ قراردادهاي كار 69
3_ 2_ دكترين علماي حقوق 70
منابع: 72
چکیده :
حجر در لغت به معناي منع و بازداشتن آمده است. در اصطلاح حقوقي نيز حجر، به معناي عدم اهليت استيفاست و در تعريف آن حقوقدانان معتقدند كه، حجر عبارت است از منع شخص به حكم قانون از اينكه بتواند امور خود را بطور مستقل و بدون دخالت ديگري اداره كند و شخصاً اعمال حقوقي انجام دهد،به این ممنوعیت قانونی حجر گفته می شود.
) حجر مبتني بر فقدان اراده و نقص اراده:
گاهي حجر به علت نبود قوه درك، شعور و اراده است كه اصلاً شخص محجور، فاقد قواي دماغي سالم است مثل مجنون و گاهي حجر به علت نقص در قواي دماغی يا عدم كفايت اراده است؛ مثل حجر صغير ممیز يا سفيه.
5) حجر در امور مالي و غيرمالي:
گاهي حجر و ممنوعيت تصرف شخص، فقط در امور مالي است مثل حجر سفيه كه در امور غير مالي نمي‌باشد و فقط در امور مالي است كه عقل معاش ندارد و گاهي حجر هم شامل امور مالي و هم غير مالي است مثل حجر صغير و مجنون كه عام است.
6) حجر مغيّي و حجري كه غايت معني ندارد:
گاهي حجر محدود به زمان خاصي است مثل حجر صغير كه پس از رسيدن به سن بلوغ و رشد، مرتفع مي‌شود. ولي گاهي غايت معني ندارد مثل حجر مجنون كه معلوم نيست كه برطرف می¬شود يا نه و تا كي ادامه دارد.
احـكام حجر
اسباب حجر
اعسار:
معنى مُعسر :
سؤال 688 : به نظر جناب عالى معسر به چه كسى گفته مى شود ؟ آيا به صرف نداشتن مصرف سال به كسى معسر گفته مى شود يا اين كه بايد امكان تحصيل مال نيز نداشته باشد تا به او معسر اطلاق شود ؟
جواب : معسر كسى است كه اموال موجودى او به بدهى هاى حال او كافى نباشد و چنانچه قادر به تحصيل مال باشد بر او واجب است كه تحصيل نموده و اداء ديون بنمايد .
* مقصود از عنوان اعسار :
سؤال 689 : آيا اعسار يك عنوان كلى قابل انطباق بر مجموعه فقه است يا فقط حاكم بر امورات مالى و محدود به مسائل مالى است ؟
جواب : شخص محجور شرعاً از تصرف در مال خود فقط ممنوع است .
* اشتراك معسر و مفلس درحكم :
سؤال 690 : آيا معسر و مفلس داراى يك حكم اند ؟ آيا جميع تصرفات معسر حين الاعسار حتى در مستثنيات دين نافذ و صحيح است ؟ در اين مورد بين قبل و بعد حكم حاكم به اعسار فرقى هست يا خير ؟
جواب : احكام معسر و مفلس يكى است و منع از تصرفات شرعاً بعد از حكم حاكم شرع است .
* راه ثبوت اعسار :
سؤال 691 : راه هاى ثبوت اعسار را چه مى دانيد ؟ آيا راه تشخيص منحصر به طريق بينه و قسم است يا از استظهار و كشف و علم و امثال آن نيز در ثبوت آن مى توان استفاده نمود ؟
جواب : چنانچه بر اثر استظهار و كشف براى حاكم ( مجتهد جامع الشرائط ) علم به اعسار حاصل شود مى تواند حكم به اعسار نمايد .
سؤال 692 : با توجه به اين كه احكام ظاهريه در شبهات موضوعيه احتياج به فحص و كشف ندارد در ثبوت اعسار اشخاص فحص و تحقيق مبناى شرعى دارد يا خير ؟ و آيا در اين مورد نيز فقط بايد از قاعده « البينة للمدعى و اليمين على من انكر بايد استفاده نمود يا راه هاى ديگرى از قبيل علم قاضى ، استظهار از حال معسرو تحقيق از افراد وتوجه به مستندات و ادله ارائه شده نيز طرق شرعى هستند ؟
جواب : استظهار از حال معسر و تحقيق از افراد و مستندات و ادله مقبوله چنانچه سبب علم قاضى ( مجتهد جامع الشرائط ) شود ، مى تواند به آنها حكم به اعسار نموده و اعسار ثابت مى شود .
