مقاله در مورد معایب آموزش و پرورش

فهرست مطالب

مشكلات آموزش و پرورش در یك نگاه 2

بایسته های آموزش و پرورش امروز ایران 3

۱- ایجاد تفكر راهبردی (استراتژیك) و آینده گرایانه در برنامه ریزی ها 4

۲- تحقق شایسته سالاری بر مبنای ایجاد «بانك اطلاعات منابع انسانی» و اصلاح سیستم مدیریت 5

۳- ایجاد «بانك استانداردهای آموزش و پرورش» در آموزه های مختلف 5

۴- ایجاد «سیستم كنترل كیفیت» بر مبنای استانداردهای تعریف شده 6

۵- تقویت «مدیریت منابع انسانی» و تمركز زدایی در وضعیت كلان آموزش و پرورش 6

۶- تعامل بیشتر با سیستم های پیشرفته آموزش و پرورش در جهان، با تأكید بر ارزش های دینی و فرهنگ ملی 7

۷- تجهیز مدارس، ابزار و فناوری آموزشی نوین (IT) و ارتقا دانش و فرهنگ بهره مندی از فناوری آموزشی 7

۸. تولید «برنامه ملی آموزش» با توجه به معیارهای جهانی و تأكید بر مبانی نظری و فرهنگ بومی كشور 8

9. تأكید بر «اصل تمركززدایی» در برنامه ها و ایجاد فضای مشاركت بخش خصوصی به صورت متوازن و با نظارت دقیق 8

۱۰. تعامل بیشتر با خانواده ها در روند آموزش و پرورش 9

۱۱. تعامل بیشتر با رسانه ها و ایجاد فضای نقد و تفكر نقاد به برنامه های آموزش و پرورش 9

۱۲. ایجاد فضاهای مناسب برای فعالیتهای فرهنگی ، آموزشی، اردویی با برنامه های مطلوب 9

۱۳. ایجاد موزه و مركز اسناد تاریخی _ پژوهشی آموزش و پرورش و تولید كتابهای مرجع مناسب 10

۱۴- سامان بخشی و مدیریت پژوهش در آموزش و پرورش 10

۱۵- مدیریت بحران «كنكور» 11

۱۶- پرورش شخصیت دانش آموزان بر اساس برنامه جامع پرورشی 11

توسعه نیافتگی آموزش و پرورش 12

آموزش و پرورش در ایران باستان 14

برنامه‌ی تعلیم و تربیت در ایران باستان 17

معایب سازمان آموزش ایران 18

مشكلات آموزش و پرورش در یك نگاه

نقاط ضعف در بخش فرهنگی شاید به ظاهر و در نگاه اول معضل نباشد ولی در بلندمدت اثر سوء خود را در میان جامعه به جا خواهد گذاشت. 

از آن جایی كه كه تعلیم و تعلم و پرورش انسان ها از جایگاه والایی برخوردار است و هر دولت و حكومتی می كوشد كه برای پرورش انسان ها و تربیت نسل های آینده كشور برنامه ریزی دقیق و اساسی نماید، متأسفانه طی سه دوره گذشته به ویژه این هشت سال اخیر بی عنایتی و كم توجهی نسبت به بخش فرهنگی و آموزش و پرورش روا شد و به جای آن كه خستگی را از دوش جامعه فرهنگی بزداید بار سنگین خستگی را دوچندان نمود و این سازمان گسترده فرهنگی كشور را دچار خمودگی و خستگی و فترت ساخت و از پویایی و تحرك بازداشت. 

زحمات بی دریغ معلمان برهیچ كس پوشیده نیست همه مردم به زحمات معلمان ایمان دارند و به آن اعتراف می كنند. قشر فرهنگی و معلمان سطوح مختلف آموزشی از میان همین جامعه هستند و با مشكلات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جامعه ملموس هستند. آن ها هم بچه های محصل دارند كه الان در حال تحصیل هستند و آن ها هم با مشكلات والدین آشنایی كامل دارند. در كنار حجم زیاد كاری قشر فرهنگی و سختی كار معلمان ما شاهد بی توجهی مدیران و مسوولان آموزش و پرورش نسبت به رفع مشكلات و معضلات فرهنگیان در امر معیشت بودیم. به هر حال این كم لطفی از سوی وزارت آموزش و پرورش در حق معلمان در سال های ۸۲-۸۳-۸۴ مشكلاتی را برای والدین و اولیای دانش آموزان به وجود آورد و معلمان را مجبور به واكنش نمود. 

اگرچه مشكلات پیش آمده مقداری از ارزش فعالیت و زحمات معلمان را در انظار عمومی مخدوش و شبهه ناك نمود ولی هیچ یك از افرد این جامعه حاضر نشدند به بهانه مطالبه حق، ارزش معلم را پایمال كند. هر چند عده ای سعی داشتند با قرار دادن معلم رودرروی نظام و مردم به اهداف خود برسند اما با تدبیر زیركانه و هوش مندانه قشر بزرگوار فرهنگی این مشكل حل شد. 

از آن جایی كه مدرسه خانه دوم دانش آموزان و محصل تلقی می گردد و تربیت و پرورش و شكل گیری شخصیت انسان ها در این مكان صورت می پذیرد و حركت اولیه در مسیر حق و اسلام و تقویت باورهای دینی شاگردان و گام برداشتن در راه آرمان ها از مدرسه آغاز می شود ولی ضعف مدیریت در آموزش و پرورش از یك سو و سوق دادن نشر فرهنگی به سوی حزب گرایی و جناحی نمودن سازمان باعث شد كه نه تنها مشكلات فرهنگیان حل نشود بلكه بر مشكلات اولیای دانش آموزان نیز افزوده گردد. 

با توجه به اصل قانون اساسی (۳۳) جمهوری اسلامی با تأكید به حق استفاده از تحصیل رایگان برای همه براساس اصل ۳۰ قانون اساسی دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سر حد خودكفایی كشور به طور رایگان گسترش دهد. 

اما به دلیل اهداف سیاسی برخی از مسوولان وزارت آموزش و پرورش در اوایل سال تحصیلی ۸۳-۸۴ شاهد بودیم كه مدارس برای ثبت نام مبالغی دلخواه از همه سطوح تحصیلی ابتدایی تا دبیرستان و پیش دانشگاهی دریافت می دارند. 

و تا الان هم هیچ مرجعی به محل مصرف این هزینه هنگفت كه از مردم دریافت نموده اند رسیدگی نكرده است و هیچ كس نمی داند مبلغ این بودجه چقدر بوده و با چه مجوزی گرفتند. 

در صورتی كه بچه های معلمان نیز در مدارس دیگر این پول را پرداخت كرده اند. 

براساس آمار كلی و پرداخت هزینه از طرف والدین بودجه جمع آوری شده به رقم ۳۶ میلیارد تومان می رسد. حال این بودجه كجا به مصرف رسیده و چگونه؟! 

قشر فرهنگی و معلم هم به این شیوه معترض هستند آن ها می گویند ما هم مثل دیگران این هزینه را پرداخت نموده ایم حال با توجه به وضعیت موجود، اصلاح ساختار آموزش و پرورش از ضرورتهاست و ضامن سلامت فرهنگی كشور در آینده است. اصلاح وزارت آموزش و پرورش در دولت آینده می تواند به فرهنگ جامعه و شیوه فعالیت آموزش و پرورش و حل مشكلات این وزارتخانه نسبت به وظایف و اهمیت فرهنگ و قشر فرهنگی كمك نماید و این تحقق نخواهد یافت مگر با تلاش و سعی رییس جمهور منتخب مردم. در رأس دولت می توان مشكلات قشر فرهیخته و فرهنگی كشور را حل و از بروز مشكلات بعدی و تأثیر آن بر كل جامعه جلوگیری كرد.

بایسته های آموزش و پرورش امروز ایران

آنچه در این نوشتار آمده است، نگاهی گذرا به بایسته ها و ضرورت های آموزش و پرورش امروز ایران است؛ نهادی كه می تواند بیشترین تأثیر را در ایجاد نشانگرهای توسعه انسانی (امید به زندگی، سطح آموزش و سطح زندگی) داشته باشد. مبنای ارایه این موارد، برداشت ها، مطالعات و تجربه های شخصی نویسنده است؛ گرچه برای پرداخت هریك از موضوعات، قطعاً جای تأمل و پژوهش عمیق تر احساس می شود، اما همین مقدار نیز برای مخاطبان اصلی این نوشته (مدیران و برنامه ریزان آموزش و پرورش و فرهنگیان) مفید خواهد بود.

ناصر نادری، مؤلف این مقاله، از كارشناسان آموزش و پرورش و از فعالان حوزه ادبیات كودك و نوجوان، به ویژه در زمینه ادبیات دینی و تاریخی است.

۱- ایجاد تفكر راهبردی (استراتژیك) و آینده گرایانه در برنامه ریزی ها 

ماهیت آموزش و پرورش كه یكی از حوزه های اثرگذار و بنیادین فرهنگ هر كشور است، یك ماهیت «آینده گرایانه» است. لذا هرگونه برنامه ریزی و طراحی در این نهاد، باید مبتنی بر نگرش سیستمی و جامع و لحاظ عوامل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی باشد و در مراحل تكوین و پیرایش طرح ها، همراه با مطالعه عمیق و بهره مندی از تجربه های گذشته، رعایت اصول علمی و یافته های نوین، تأمین منابع (انسانی و فیزیكی) باید با «واقع بینی» و «تحلیل علمی» اقدام كرد. خصوصاً در دنیای معاصر، برای مدیریت پدیده «جهانی شدن» پیش بینی چالش های آینده ایران و جهان، براساس مطالعات دائمی، بهره مندی از عقلانیت و اتخاذ راهبردهای منطقی، بسیار ضروری به نظر می رسد. در این مسیر، استقرار مبانی نظری و فلسفی صحیح، نظارت بر طراحی استانداردها، استقرار استانداردها، كنترل عملكردها بر مبنای مدیریت «كارایی محور» ، در چارچوب «برنامه جامع یا سند ملی آموزش و پرورش» از بنیادی ترین اقدامات این حوزه خواهد بود.بدیهی است برخورد با هر طرح و برنامه- ایجابی یا سلبی- در آموزش و پرورش، اگر بدون تأمل و تعمق و نگاه آینده گرایانه و تفكر راهبردی صورت پذیرد، قطعاً آسیب زا و خطرآفرین خواهد بود. شتابزدگی، سطحی انگاری و نگاه افراطی یا تفریطی- به ویژه از روزنه تنگ و تیز سیاست- باعث آشفتگی اوضاع در آموزش و پرورش و فرصت سوزی خواهد شد در این میان، نقش حیاتی «شورای عالی آموزش و پرورش» ، نقش بی بدیلی است. اگر این شورا، با جذب كارشناسان و متخصصان شایسته و با طراحی ساختار مطلوب و ایجاد كمیته های كاری، بنابه ضرورت های عصر حاضر، به نقش سازنده خود بپردازد. در طراحی برنامه ریزی راهبردی (استراتژیك) آموزش و پرورش بیشترین تأثیر را خواهد داشت.بدیهی است در چارچوب طراحی این سند ملی، توجه به رویكردهای اساسی و فلسفه آموزش و پرورش و اهداف آن، شرایط اقتصادی و تجاری، اجتماعی و فرهنگی و سیاسی (داخلی و خارجی)، نگرش های فناورانه و ارتقای تكنولوژی، ارتقای منابع انسانی و آموزش و توسعه مدیریت علمی نوین و... از مؤلفه های اساسی قلمداد خواهد شد. برای مثال، در طراحی ساختار جدید «معاونت تربیتی» ، باید همراه با واقع بینی و تحلیل علمی و جامع، تجربه های گذشتگان و ملاحظات دنیای امروز و پدیده های تربیتی آن، با دیدگاه علمی و تفكر و راهبردی و بدور از بدبینی و خوشبینی و بر مبنای نگاه متعادل علمی و ارزشی اقدام كرد. 

۲- تحقق شایسته سالاری بر مبنای ایجاد «بانك اطلاعات منابع انسانی» و اصلاح سیستم مدیریت 

در دنیای امروز، اقدام به هر تحول و دگرگونی و طراحی برنامه كوتاه مدت یا میان مدت، نیاز به شناخت دقیق از «وضعیت موجود» دارد تا طی فرایندی حسابگرانه به «وضعیت مطلوب» دست یافت.متأسفانه بخش عمده ای از منابع انسانی و قابلیت ها و توانایی های آنان در آموزش و پرورش از نگاه مدیران سطوح بالای آن دور افتاده است. اگر بنای مدیریت كلان بر «شایسته سالاری» و «شایسته گزینی» باشد، باید «شایسته یابی» به نحو صحیح صورت پذیرد.ایجاد «مركز اطلاعات منابع انسانی» ، قدم اول برای بطلان شیوه گزینش مدیران بر مبنای «سلیقه» و «رابطه» و «باند» است؛ یعنی حذف انحصار طلبی (رانت).طراحی و اجرای نظام مدیریت شایستگان، بر مبنای اصول راهبردی بهبود مستمر وضعیت سیستم، و اجرای الگوی دقیق برنامه ریزی، سازماندهی، هماهنگی و ارزشیابی در مراحل آن، نقطه عطفی در اصلاح بنیادین و كیفیت بخشی آموزش و پرورش خواهد بود.